Web Analytics Made Easy - Statcounter

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، عملیات فتح‌المبین در دومین روز از فروردین ماه ۱۳۶۱ آغاز شد. تنها یک روز از تحویل سال ۱۳۶۱ می‌گذشت و در حالی که بسیاری از مردم کشورمان پای سفره هفت سین نشسته بودند، رزمندگان در جبهه خوزستان به استقبال عملیاتی می‌رفتند که با تقدیم صد‌ها شهید، منجر به آزادسازی بخش قابل توجهی از جبهه استراتژیک شمال خوزستان شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!



در گذر از تاریخ جنگ

عملیات فتح المبین در شرایطی آغاز شد که تا آن لحظه از دفاع مقدس، هنوز جبهه‌ها شاهد فتح قابل توجهی نبود. برای درک بهتر اهمیت این عملیات در آن مقطع زمانی، باید نگاهی به تاریخچه جنگ بیندازیم.  

از زمان شروع جنگ تحمیلی در ۳۱ شهریورماه ۱۳۵۹ تا اواخر خرداد ۱۳۶۰ که بنی صدر بر سرکار بود، جبهه ایران هیچ پیروزی خاصی کسب نکرده بود. تا این زمان حدود ۱۴ هزار کیلومتر مربع از خاک کشورمان توسط عراق به اشغال درآمده بود و صرفا در برخی از جبهه ها، مناطق و شهرهایی، چون سوسنگرد دست به دست می‌شدند.

در ۹ ماه اول جنگ که بنی صدر فرمانده کل قوا بود، او چهار عملیات بزرگ را طرح ریزی و اجرا کرد که همگی با عدم الفتح رو به رو شدند. خصوصا در عملیات نصر که دی ماه ۱۳۵۹ انجام گرفت، نیروی زرهی ارتش به قدری آسیب دید که پس از این عملیات، استفاده از نیروی زرهی در عملیات بزرگ کنار گذاشته شد.

با عزل و فرار بنی صدر در اواخر خردادماه ۱۳۶۰، اتحاد بین سپاه و ارتش منجر به قدرت گیری جبهه ایران شد. در نتیجه عملیات ثامن الائمه (ع) یا همان شکست حصر آبادان در مهرماه ۱۳۶۰ انجام گرفت و یک پیروزی مهم نصیب جبهه ایران کرد. اما هنوز بخش اعظم مناطق اشغال شده کشورمان زیر یوغ سربازان دشمن بود.

سلسله عملیات کربلا

از اینجا به بعد شهید صیاد شیرزای به همراه دیگر فرماندهان میدانی جنگ، سلسله عملیات کربلا را طرح ریزی کردند. اولین قدم در این سلسله عملیات، طریق القدس یا همان کربلای ۱ بود که با هدف آزادسازی شهر استراتژیک بستان در مرکز خوزستان انجام گرفت. اگر بستان و متعاقبا تنگه چزابه آزاد می‌شدند، ارتباط بین نیرو‌های دشمن در جبهه شمال و جنوب خوزستان قطع می‌شد.

عملیات طریق القدس (کربلای ۱) در آذرماه ۱۳۶۰ انجام گرفت. وسعت منطقه عملیاتی چندان زیاد نبود، اما در منطقه‌ای استراتژیک بود که برای دو طرف درگیری به لحاظ نظامی اهمیت داشت. طریق القدس با موفقیت انجام شد، اما تعداد شهدای ایرانی در برابر تلفات دشمن سه برابر بیشتر بود! این میزان از شهدا تا آن لحظه جنگ کم نظیر بود؛ لذا برخی از فرماندهان گردان‌ها پس از این عملیات، از سمت خود استعفا دادند چرا که عنوان می‌کردند نمی‌توانند بار سنگین مسئولیت شهادت این تعداد از نیرو‌های شان را تحمل کنند.

تا این لحظه از جنگ، علی رغم شکست حصر آبادان و همین طور آزادسازی شهر بستان، دستگاه تبلیغاتی دشمن سعی می‌کرد این طور القا کند که تلفات زیادی را به ایران وارد کرده و از طرف دیگر، عمده متصرفاتش در خاک ایران را حفظ کرده است. همچنین دشمن توانسته بود نقاط مهم در خوزستان را برای خود حفظ کند؛ چنانچه عراق از منطقه عملیاتی شمال خوزستان و خصوصا با استفاده از سایت‌های موشکی که از قبل انقلاب در این منطقه وجود داشت، شهر‌های مهمی، چون دزفول، شوش، اندیمشک و... را مورد هدف قرار می‌داد و تلفات روزانه از غیرنظامیان می‌گرفت.

در چنین شرایطی نیاز بود تا ایران یک پیروزی بزرگ در جبهه‌های جنگ به دست آورد تا جای هرگونه بهانه گیری را از دستگاه تبلیغاتی دشمن بگیرد و البته منطقه وسیعی از خاک خودی را آزاد کند. این عملیات بزرگ "فتح المبین" بود که در دوم فروردین ماه ۱۳۶۱ آغاز شد.

سریع، موفق و قاطع

فتح‌المبین یک عملیات بزرگ، پیروزمند و بسیار قاطع بود که در میان دیگر عملیات بزرگ و موفق جنگ ویژگی‌های خاصی داشت. این عملیات در مدت زمان کمی انجام گرفت و با کمترین تلفات (به نسبت عملیات بزرگ دیگر) بیشترین موفقیت‌ها را نصیب جبهه کشورمان کرد. رزمندگان در عملیات فتح البیمن، طی هفت الی هشت روز توانستند ۲۵۰۰ کیلومتر مربع از شمال خوزستان و جنوب ایلام را از اشغال دشمن آزاد کنند و بیش از ۲۵ هزار نفر از نیرو‌های دشمن را کشته یا زخمی کنند.

اگر توجه داشته باشیم که در عملیات طریق القدس، میزان شهدای ما سه برابر تلفات دشمن بود، در عملیات فتح المبین ۶۲۰۰ نفر از رزمندگان به شهادت رسیدند و در مقابل ۲۵ هزار نفر تلفات به دشمن وارد شد. از سوی دیگر فتح المبین از حیث به اسارت درآوردن نیرو‌های دشمن یک رکورد به حساب می‌آمد. در فتح المبین ۱۵ هزار نفر از نیرو‌های دشمن به اسارت درآمدند که تا آن لحظه از جنگ بی نظیر بود. از این حیث صرفا عملیات الی بیت المقدس (آزادسازی خرمشهر) بیشتر از عملیات فتح المبین اسیر دارد که طی آن ۱۹ هزار نفر از نیرو‌های دشمن اسیر شدند.

گسترش یگان‌های زرهی سپاه

در یک نگاه کلی، فتح المین را باید اولین فتح بزرگ رزمنده‌ها تا آن زمان از جنگ بدانیم که ضربه نظامی و حیثیتی سختی به پیکره ارتش بعث عراق وارد کرد. با غنائم این عملیات، یگان‌های تازه تاسیس زرهی و توپخانه‌ای سپاه گسترش بسیاری پیدا کردند. چرا که ۲۷۰ دستگاه تانک، ۱۵۰ نفربر و ۱۲۵ قبضه توپ دشمن صرفا در همین عملیات به دست نیرو‌های خودی افتاد.

عملیات فتح‌المبین در دهم فروردین سال ۱۳۶۱ به اتمام رسید و با نتایج درخشانی که داشت، مثل یک عیدی تقدیم ملت ایران شد. این پیروزی به قدری برای کشور بزرگ و شیرین بود که حضرت امام در پیام خود به مناسبت پیروزی در فتح المبین، با جملات خاصی از آن یاد کردند.

ایشان فرمودند: "پیام آرامش بخش و افتخارآمیزتان پیرو پیروزی‌های بزرگ سلحشوران ظفرمند‏‎ ‎‏عملیات فتح المبین واصل و موجب سرافرازی گردید. گرچه این شجاعت‌ها و فداکاری‌ها و‏‎ ‎‏پیروزی‌های عظیم کم سابقه یا بی سابقه در بُعد نظامی و میدان نبرد از طرف نیرو‌های مسلح‏‎ ‎‏عظیم القدر جمهوری اسلامی، آنچنان افتخارآفرین و اعجاب آمیز است که با مقیاسهای‏‎ ‎‏عادی و معیار‌های نظامی  و جنگی نتوان ارزش پرعظمت و غرورآفرین آن را با الفاظ‏‎ ‎‏محدود و عبارات معدود توصیف نمود و شجاعت و حملۀ برق آسای سلحشوران ایران‏‎ ‎‏بزرگ را به ذهن آورد، و با قلم و بیان اظهار کرد. گر چه این شکل پیروزی‌ها و سلحشوریها‏‎ ‎‏در باب خود بی نظیر یا کم نظیر است... "

انتهای پیام/

منبع: آنا

کلیدواژه: عملیات فتح المبین دفاع مقدس جنگ تحمیلی تاریخ دفاع مقدس عملیات فتح المبین نیرو های دشمن عملیات بزرگ انجام گرفت طریق القدس هزار نفر جبهه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۹۹۰۴۲۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سردار سلامی: «وعده صادق» استثنایی‌ترین تصمیم نظام بود

فرمانده کل سپاه گفت: این ماجرا (عملیات وعده صادق) استثنایی‌ترین تصمیم یک نظام بود. ممکن نیست هیچ رهبری و نظامی در نقطه‌ای از عالم چنین تصمیمی را بگیرد.

 به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، سرلشکر حسین سلامی روز چهارشنبه در همایش گرامی‌داشت مقام استاد و مربی که در ستاد فرماندهی کل سپاه برگزار شد، گفت: وعده صادق ظهور قدرت اراده ملت ایران بود که اراده ملت ایران در اراده رهبر ملت ایران متجلی و متراکم است. رهبری تجلی گاه اراده خداوند و اراده مردم است که در طول اراده خدا است، قدر نظام ولایی دانستن همین است.

وی با بیان اینکه با عملیات وعده صادق همه یک شکوه و اقتدار جدید را تجربه کردند، افزود: رژیم صهیونیستی با طوفان الاقصی دچار شکست اطلاعاتی شده بود و با عملیات وعده صادق دچار شکست بازدارندگی شد.

فرمانده کل سپاه در ادامه گفت: در ایامی به سر می‌بریم که خداوند به جبهه اسلام نصرت آشکار و فتح مبین خود را جاری کرد و خداوند به ما این ظرفیت و استعداد را بخشید که ظرف نزول نصرت‌های الهی در این شرایط خطیر و حساس و سرنوشت ساز انقلاب اسلامی باشیم.

سردار اسلامی افزود: همه می‌دانند که ما یک جهاد بلاوقفه و یک جنگ توقف ناپذیر و پیوسته‌ای را در طی دهه‌های اخیر با نظام استکباری و شرکای او در ائتلاف‌های متنوع داشته‌ایم. دشمن ما ذخایری از راهبرد‌های متنوعی را علیه ما در اختیار داشت و از این انبار استراتژی‌ها در اشکال مختلف در سال‌ها و دهه‌های گذشته علیه انقلاب شکوهمند و نظام مقدس ما استفاده کرد. همه جهات نبرد را گشود و همه راه‌های غلبه بر نظام را آزمایش کرد تمام این نبرد‌ها مقیاس و وسعتی کامل در حداکثر اعمال ممکن قدرت بودند هیچ جا دشمن نه در افق زمان و نه در وسعت مکان و نه در شدت عمل از دشمنی کوتاهی نکرد.

فرمانده کل سپاه پاسداران ادامه داد: دشمن با همه ابزار‌ها به میدان آمد، از جنگ خارجی تا پدیده تحریم سرسختانه و سهمگین اقتصادی تا ترور، نبرد‌های تکفیری، جنگ‌های اطلاعاتی، فتنه‌های امنیتی، تهاجمات فرهنگی، جنگ‌های رسانه‌ای همه راه‌ها را آزمود و انقلاب را در مقاطع مختلف با مخاطراتی جدی مواجه کرد.

وی گفت: تاریخ هم سراغ ندارد که کشوری در چهارمین دهه در معرض جنگ‌های سنتی و مدرن با دشمنی به وسعت نیمی از قدرت اقتصادی، فرهنگی، نظامی و سیاسی جهان درگیر شده باشد و در بعد از این چهارمین دهه در مقتدرتین، مسلط‌ترین و قوی‌ترین حالت خود قرار داشته باشد و هیچ چیزی جز جاری شدن سنت‌های الهی نمی‌تواند توجیه گر این واقعیت شگفت انگیز باشد.

سردار سلامی تاکید کرد: همه کشور‌های دنیا با جنگ ضعیف می‌شوند، اما جمهوری اسلامی ایران با جنگ قوی‌تر شد. همه کشور‌های دنیا با تحریم تخریب می‌شوند، اما جمهوری اسلامی ایران با تحریم ساخته شد. همه کشور‌های دنیا با فشار سیاسی منزوی می‌شوند جمهوری اسلامی ایران با فشار سیاسی میدان نفوذ پیدا کرد. همه کشور‌های جهان با اغتشاشات داخلی از هم فرو می‌پاشند، اما نظام ما با اغتشاشات ثبات داخلی خود را مستحکم‌تر کرد. هرچه که دشمن عمل کرد برخلاف آن اثبات شد.

فرمانده کل سپاه با بیان این که ما و بخصوص سپاه در میدان جهاد رشد می‌کند گفت: مادامی که دشمن در لانه باشد و ما در خانه، نه او شکست می‌خورد و نه ما پیروز می‌شویم. تا وقتی که ما یکدیگر را ملاقات نکنیم نمی‌توانیم دشمن را فرسوده و خسته و افسرده و ناتوان کنیم.

وی با تاکید بر این که ما در یک جنگ تمام عیار به سر می‌بریم افزود: عقربه‌های این جنگ مثل عقربه‌های ساعت در هر مقطع در یک مساله ما را با دشمن درگیر می‌کند. یکروز جنگ اقتصادی محور شرارت‌های دشمن می‌شود، یکروز نبرد‌های تکفیری اوج می‌گیرد، یک روز فتنه داخلی مشتعل می‌شود که همه این‌ها ظهور اجزا و ارکان متنوع انبان و ذخایر راهبرد‌هایی است که دشمن اندوخته است و حسب تجربه و براساس قدرت و دانش، ما هم در مقابل چنین دشمنی با تجربه و با دانش و ابزار و تعریف روش‌ها در میدان حاضر باشیم.

سردار سلامی ادامه داد: راز موفقیت‌های سپاه در گسترش قدرت، در ابتکارات راهبردی در نوآوری‌ها و خلاقیت‌های میدانی همین است که در سه سطح جنگ، سپاه درگیر است. همه در سطح راهبرد، هم عملیات و هم تاکتیک.

فرمانده کل سپاه گفت: ما محکوم به این هستیم که آگاهانه با بینش عمیق، دانش قوی، ابزار پیشرفته، روش‌های نو، دانش‌های جدید از انقلاب اسلامی حراست کنیم. حراست از انقلاب اسلامی همه ابعاد زندگی ما را در بر می‌گیرد چرا که تمام ابعاد زندگی ما را دشمن به جنگ تبدیل کرده است. از دانش، اقتصاد، فرهنگ، سیاست، امنیت، معیشت همه آن‌ها را به میدان جنگ تبدیل کرده است بنابراین آموزش‌ها در سپاه باید با این تنوع گسترده موضوعات رشد کند. سپاه باید در بعد ساختن کشور زیرساخت‌ها را با مدرن‌ترین ابزار‌ها و پیچیده‌ترین فنون و تکنیک‌ها و با نوین‌ترین دانش‌ها کشور را بسازد.

وی با بیان این که ما دائم در حال مقایسه شدن هستیم افزود: ما را همیشه مقایسه می‌کنند آیا ما پیشرفت کرده‌ایم یا عقب مانده‌ایم؟ افتخار امروز انقلاب این است که به برکت هنرنمایی نایب امام زمان (ع) ما هم به دشمنانمان حمله کردیم و دست‌های ما به اندازه باز بوده است. ولی امر ما دست‌های دشمن را بسته است و هم کشور را ساخته است و هم قدرت دفاع از انقلاب و کشور را نوسازی کرده است. با این همه بحران پیچیده و درهم تنیده در وسط یک میدان سخت ایستاده با حکمت و منطق وحی و آگاهی عمیق از سنت‌های الهی و نهراسیدن از شکوه ظاهری دشمن و نفوذ بر قلب مومنان و هدایت صحیح در لحظه‌های سخت و بخشیدن آرامش در میان امواج التهاب یک جامعه سرافراز و سربلند و پرآوازه به نام ایران اسلامی ساخته است.

سردار سلامی ادامه داد: ده‌ها مجاهدت، پذیرش سختی‌ها و ملامت‌ها، ملامت‌هایی که از تیر‌ها و کمان‌ها از میان زبان‌های ناآگاه و از بغض متراکم دشمن همواره نقطه مرکزی هدایت نظام را نشانه گرفته تا این قائمه پایدار و این استوانه استوار و این رکن وثیق غلبه اسلام را تضعیف کنند. این که خداوند در چند دهه در تمام میدان‌های کثیر سخاوتمندانه نصرت خویش را بر قلب مومنان و، ولی امر ما جاری کرده است و به قلوب استحکام بخشیده است. در ماجرای وعده صادق کامل دیدید که هیچ ایرانی از این که دشمن چه واکنشی نشان دهد نترسید. هیچ کس از دشمن نترسید با این که همه فکر می‌کردند این دشمن عکس العمل نشان می‌دهد.

فرمانده کل سپاه با تاکید بر این که هر ملتی پژواک و بازتاب شخصیت رهبر خود است گفت: خصوصیات رهبری و امامت این است که شخصیت و هویت و خصوصیات او درپیکره جامعه تکثیر و جاری می‌شود که این فرصت الهی است. در این ماجرا این استثنایی‌ترین تصمیم یک نظام بود. ممکن نیست هیچ رهبری و نظامی در نقطه‌ای از عالم چنین تصمیمی را بگیرد. تصمیمی که از یک طرف بر یک شجاعت عظیم و از سوی دیگر بر یک حکمت عمیق تکیه دارد. وسعت این تصمیم و شجاعت آن شگفتی ساز این ماجرا بود. بخش مهم قدرت ما تجلی این اراده بود.

وی افزود: ما که اجرا کننده هستیم کار سختی انجام نمی‌دهیم او که تصمیم می‌گیرد و مسوولیت این عمل را بر عهده می‌گیرد و در میان فشرده‌ترین صف آرایی جهانی در قلب این صف آرایی فرود می‌رود و دشمن را از میانه می‌گسلد او منبع اصلی قدرت ما است.

سردار سلامی ادامه داد: این عملیات از این طرف روی یک نقطه انجام شد با همان تعبیر همان هندسی نقطه روی صفحه کاغذ، اما از آن طرف یک جهان پاسخ داد. جغرافیای آن طرف یونان، مدیترانه، دریای سرخ، حجاز، عراق، اردن، فلسطین، ترکیه این جغرافیایی جنگی بود که دشمن به کار برد. این طرف یک عمل محدود کسر فوق العاده از یک قدرت عظیم کسر بسیار کوچکی از یک قدرت بزرگ، اما آن طرف همه ظرفیت‌های یک جنگ بزرگ همزمان بدون غافلگیری بکار گرفته شد.

فرمانده کل سپاه اضافه کرد: تقریبا ۹۰ درصد غافلگیری ما گرفته شده بود و دشمن شاید لحظه دقیق و هدف دقیق را نمی‌داند. اما این جغرافیای صهیون آنقدر کوچک است که همه نقاط به هم مرتبط هستند، اما فرانسه، اردن، انگلیس، آمریکا و اسراییل و دیگران در شعاعی وسیع‌تر همه با تمام قدرت بودند و همه عمل کردند و در مقابل یک عمل کوچک یک جنگ بزرگ را انجام دادند که البته فقط یکبار می‌توانستند این عمل را انجام دهند. اگر موج دوم حملات سر می‌گرفت کارایی این سیستم یکپارچه دفاعی حداقل ۵۰ درصد کاهش پیدا می‌کرد و در موج سوم ۵۰ درصد موج دوم و به همین نسبت.

وی گفت: این که این تصمیم گرفته شود که با وجود اعلام بزرگترین قدرت تاریخ بشر که ما در کنار اسراییل با اراده آهنین ایستاده ایم. در این نقطه کوچک پرتراکم پدافندی همه آمدند و همه می‌گویند واکنش نشان می‌دهیم با این فرض با چنین دشمنی مستقیم و رسمی با پذیرش مسوولیت صد‌ها فروند موشک و پهپاد پرواز می‌کنند، چه اتفاقی صورت گرفته است، جنگ به سرزمین صهیونیست‌ها کشیده شده است و همه می‌بینند و برای اولین بار پس از دهه‌ها یک قدرت جنگ را در سرزمین و فضای صهیونیست‌ها کشیده است. هشت ساعت دلهره آشفتگی، ترس، اضطراب این اراده شلیک قدرت بی نظیری است و همه می‌دانند این قابل تکرار است و این معادله ما است.

سردار سلامی افزود: این عملیات همه جهان را آرام کرد حتی دشمنان ما آرام شدند. این کسانی هم که در شمال و غرب و جا‌های دیگر ژست اقتدار می‌گرفتند همه خاموش شدند.

وی ادامه داد: رژیم صهیونیستی اصلا جنگ را در سرزمین خود نمی‌پذیرد. در دکترین دفاعی اسراییل جنگ در خارج از مرز‌ها است. برای صهیونیست‌ها بازدارندگی به مفهوم عدم وجود اراده شلیک است نه اصابت. هیچ کس نباید اراده شلیک داشته باشد که همه این‌ها شکسته شد. جنگ پیش دستانه باطل شد. ما رسما اعلام کردیم که می‌زنیم و همه می‌دانستند. این عظمت است که رسما اعلام می‌کند می‌زنیم. سیلی می‌زنیم. می‌زند و نمی‌ترسد و به خدا توکل می‌کند. آخرین عبارتی که رهبری به ما فرمودند این بود که بر خداوند توکل کنید. توکل توام با تدبیر و حکمت و اراده و قدرت.

فرمانده کل سپاه گفت: باید سپاه را در حد و اندازه‌های این عملیات‌ها دید. البته این عملیات کوچک بود. سپاه را باید قوی کنید که البته قوی است، اما قدرت مانند موجود زنده دائما باید در رشد و کمال و نوسازی باشد. اگر در رشد و قدرت متوقف شویم از دشمن عقب می‌مانیم. در دیدار با رهبر معظم انقلاب ایشان فرمودند که سپاه در بحث آموزش همه جانبه مجاهدت کند.

دیگر خبرها

  • فرمانده سپاه: رسما اعلام کردیم که می‌زنیم و همه می‌دانستند؛ این عملیات قابل تکرار است
  • عملیات وعده صادق موجب شکست بازدارندگی رژیم صهیونیستی شد
  • عملیات وعده صادق ظهور قدرت اراده ملت ایران بود
  • سردار سلامی: عملیات وعده صادق استثنایی ترین تصمیم نظام بود
  • عملیات «وعده صادق» موجب شکست بازدارندگی رژیم صهیونیستی شد
  • سردار سلامی: عملیات وعده صادق استثنایی ترین تصمیم یک نظام بود
  • سردار سلامی: «وعده صادق» استثنایی‌ترین تصمیم نظام بود
  • سرلشکر سلامی: در عملیات وعده صادق هیچ ایرانی از واکنش دشمن نترسید
  • سردار سلامی: «وعده صادق» استثنایی‌ترین تصمیم نظام بود
  • دشوارترین عملیات نظامی در دوران جنگ با عراق /کدام فرمانده سپاه به در روز اول به شهادت رسید؟